Ο κόσμος είναι σήμερα κατά μέσο όρο ένα (1) βαθμό Κελσίου θερμότερος από ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, δηλαδή από το 1760 και μετά.
Σε αυτή τη φαινομενικά μικρή αλλαγή του μέσου όρου, υπάρχει μια μεγάλη αύξηση των επικίνδυνων και ακραίων θερμοκρασιών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα μηχανήματα κλιματισμού να είναι άκρως απαραίτητα για την επιβίωση δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Οι τεχνολογίες ψύξης, και ιδίως ο κλιματισμός, έχουν αναδιαμορφώσει τις κοινωνίες σε όλο τον κόσμο από τότε που ο mr. AirCondition, Willis Carrier, εφηύρε μια συσκευή ώστε να μην χαλάνε άλλο τα μελάνια στο τυπογραφείο του το 1902. Οι αλλαγές αυτές έφεραν εκτεταμένες και απροσδόκητες επιπτώσεις.
2 δισεκατομμύρια κλιματιστικά σήμερα παγκοσμίως
Σήμερα υπάρχουν περίπου 2 δισεκατομμύρια κλιματιστικά σε χρήση σε όλο τον κόσμο, με τις μισές από αυτές τις μονάδες μόνο στις ΗΠΑ και την Κίνα.
Τα συστήματα ψύξης, όπως τα κλιματιστικά, οι ανεμιστήρες και ο εξαερισμός, ευθύνονται για το 20% της χρήσης ενέργειας στα κτίρια παγκοσμίως, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.
Αυτό σημαίνει πως παγκοσμίως καταναλώνεται δυόμισι φορές περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια για ψύξη από όση καταναλώνει ολόκληρη η αφρικανική ήπειρος. Βέβαια να σημειωθεί πως όταν λέμε κλιματισμό, δεν εννοούμε αυτό που έχουμε στο σπίτι ή στις δουλειές μας, καθώς η ψύξη είναι απαραίτητη και για την παραγωγή, την αποθήκευση και τη μεταφορά τροφίμων, φαρμάκων, ηλεκτρονικών συσκευών και…βιβλίων.
Οι προβλέψεις για το 2050
Οι προβλέψεις όμως της Διεθνής Οργάνωσης Ενέργειας για τα επόμενα χρόνια κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου στις κυβερνήσεις, καθώς μέχρι το 2050, η χρήση A/C αναμένεται να τριπλασιαστεί σε σχέση με την τρέχουσα πορεία της – κάτι που ισοδυναμεί περίπου με την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιεί σήμερα η Κίνα.
Λαμβάνοντας υπόψιν όμως τον «άγραφο» νόμο της φύσης -ότι δηλαδή δεν μπορείς να ψύξεις έναν χώρο χωρίς να θερμάνεις έναν άλλο- αυτό σημαίνει πως σε 30 χρόνια είναι πολύ πιθανό οι ακραίοι καύσωνες να είναι ακόμη πιο συχνοί και πιο καταστροφικοί.
Από την άλλη, οι τύποι κλιματιστικών είναι πολλοί και δεν είναι όλοι «φιλικοί» προς το περιβάλλον ή τουλάχιστον δεν είναι οι κατάλληλοι για να ενσωματωθούν στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.
Συγκεκριμένα, υπάρχει μεγάλη ποικιλία στην απόδοση και στις πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται. Υπάρχει επίσης ένα τεράστιο χάσμα στην πρόσβαση.
Αποκλίσεις
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας σημειώνει ότι από τους σχεδόν 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στα πιο ζεστά μέρη του κόσμου, μόνο το 8% από αυτούς διαθέτει κλιματιστικά. Σε αυτές τις χώρες, η πρόσβαση στα κλιματιστικά ποικίλλει ανάλογα με το εισόδημα, αλλά και με την τοποθεσία.
Το Σιάτλ έχει το χαμηλότερο ποσοστό νοικοκυριών με κλιματισμό από κάθε άλλη μεγάλη μητροπολιτική περιοχή των ΗΠΑ. Αυτό πιθανότατα να συνέβαλε σε εκατοντάδες επιπλέον θανάτους σύμφωνα με το Vox.
Όταν ψύχεις κάτι, ζεσταίνεις κάτι άλλο
Τα κλιματιστικά δημιουργούν, επίσης, ένα άλλο πρόβλημα στο περιβάλλον καθώς πολλά από αυτά χρησιμοποιούν ψυκτικά μέσα που περιέχουν αέρια που παγιδεύουν τη θερμότητα.
Χημικές ουσίες όπως οι υδροφθοράνθρακες (HFC) μπορούν να είναι 12.000 φορές πιο ισχυρές στην παγίδευση θερμότητας στην ατμόσφαιρα από ό,τι το διοξείδιο του άνθρακα. Μικρές διαρροές ψυκτικού υγρού πολλαπλασιασμένες με δισεκατομμύρια μονάδες κλιματισμού θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές για το κλίμα.
Υπάρχουν λύσεις
Παρά τα πολλά προβλήματα, ακόμη υπάρχουν λύσεις ενώ κάποιες από αυτές βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Παράδειγμα αποτελεί και η προσπάθεια που γίνεται σε Ελλάδα και Ιταλία με το σχέδιο εξοικονόμησης ενέργειας το οποίο περιλαμβάνει τον κόφτη στα κλιματιστικά στο Δημόσιο και όχι μόνο. Ωστόσο η ψύξη την εποχή της κλιματικής κρίσης απαιτεί μια πολυδιάστατη στρατηγική.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να περιοριστούν οι κλιματικές επιπτώσεις των κλιματιστικών μηχανημάτων. «Η απάντηση βρίσκεται για αρχή στη βελτίωση της απόδοσης των κλιματιστικών, η οποία μπορεί να επιβραδύνει γρήγορα την αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας που σχετίζεται με την ψύξη», έγραψε ο Fatih Birol, εκτελεστικός διευθυντής του ΙΕΑ, σε έκθεση του 2018.
Επίσης, τα σπίτια και οι επιχειρήσεις χρειάζονται καλύτερη μόνωση και στεγανοποίηση για την αποφυγή σπατάλης. Μια άλλη μέθοδος είναι η κατασκευή περισσότερων κλιματιστικών που δεν χρησιμοποιούν HFC (Υδροφθοράνθρακες) ή άλλα αέρια που παγιδεύουν τη θερμότητα. Η Γερουσία των ΗΠΑ θα ψηφίσει σύντομα για την επικύρωση της τροποποίησης στο Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, μια διεθνή συνθήκη που δεσμεύεται για τη μείωση των HFCs κατά 85% έως το 2050.
Ταυτόχρονα, πρόκειται να δημιουργηθεί μια τεράστια αγορά για βιώσιμες τεχνολογίες ψύξης. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η τεχνολογία από μόνη της δεν επαρκεί.
Τα κλιματιστικά είναι χρήσιμα μόνο για τους ανθρώπους που εργάζονται σε εσωτερικούς χώρους, αλλά την ίδια ώρα εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους.
Τι σημαίνει αυτό; Πως εκτός από τις επενδύσεις στην βιώσιμη ανάπτυξη και τη θέσπιση νόμων, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι όσοι πολίτες κάνουν χειρωνακτικές εργασίες πρέπει να εργάζονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον που τους προστατεύει από τις ακραίες καιρικές συνθήκες.
Πηγές: Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, Διεθνής Οργάνωση Ενέργειας, Vox, theverge.com
